Vital Cities presenteert
Leeftijds-vriendelijkheids-monitor
De tool die in één oogopslag de leeftijdsvriendelijkheid van een stad of gemeente visueel in kaart brengt.
Welkom op de website van LVM!
Op deze pagina vind je meer uitleg over wat de leeftijdsvriendelijkheids-monitor (afgekort LVM) is, hoe deze ontwikkeld is en op welke manier je als lokale overheid met deze monitor het best aan de slag kan.
Je vindt tevens extra informatie rond het concept leeftijdsvriendelijkheid en waarom je hier als lokale overheid best op inzet.
Wat is de LVM?
De leeftijdsvriendelijkheidmonitor is een tool die in één oogopslag de leeftijdsvriendelijkheid van een stad of gemeente visueel in kaart brengt.
Aan de hand van de monitor kan een lokale overheid zijn eigen evolutie op de acht domeinen van leeftijdsvriendelijkheid, gedefinieerd door de Wereld Gezondheidsorganisatie, in kaart brengen en monitoren.
De leeftijdsvriendelijkheids-monitor maakt gebruik van de data van de Gemeente- en Stadsmonitor (GSM) waarbij enkel de gegevens van de leeftijdsgroep 65-plus werd gebruikt.
Deze data wordt driejaarlijks waardoor de leeftijdsvriendelijkheids-monitor aldus een tool kan zijn die lokale overheden kunnen gebruiken om mee hun beleidsbeslissingen en -acties gericht te definiëren en op te volgen.
De acht domeinen van een leeftijdsvriendelijke omgeving zijn:
- Publieke ruimte en gebouwen
- Mobiliteit en transport
- Wonen
- Socio-culturele participatie
- Respect en sociale inclusie
- Maatschappelijke participatie
- Communicatie en informatie
- Gezondheid en zorg
Meer info over deze domeinen en het begrip leeftijdsvriendelijkheid vind je terug onder de rubriek ‘Wat is leeftijdsvriendelijkheid?’
Hoe werd de LVM ontwikkeld?
De leeftijdsvriendelijkheidmonitor is ontwikkeld op basis van het internationale age-friendly city framework van de WHO (2007). De acht domeinen van dit framework werden overgenomen in de huidige leeftijdsvriendelijkheidmonitor.
Op basis van literatuurstudie werd nagegaan wat deze acht domeinen precies omvatten. Via desk research werd nagegaan welke data gebruikt kan worden om deze domeinen vorm te geven. Indicatoren uit de data van de Gemeente- en Stadsmonitor werden gebruikt om de verschillende leeftijdsvriendelijkheidsdomeinen te construeren. Hierbij werd enkel gewerkt met data van de leeftijdsgroep 65 plus.
De keuze van indicatoren werd gemaakt aan de hand van de inhoudelijke link met leeftijdsvriendelijkheid, alsook op basis van antwoordmogelijkheden die een berekening mogelijk maken.
Inhoudelijke link: De indicator moet een impact hebben op het leeftijdsvriendelijkheidsdomein. De concrete selectie gebeurde in verschillende stappen. In een eerste stap werd een ruwe oplijsting gemaakt van alle indicatoren uit de Gemeente- en Stadsmonitor die een inhoudelijke link hebben op basis van de beschrijving van de acht domeinen van leeftijdsvriendelijkheid. In een tweede stap werden enkel indicatoren weerhouden waarvoor een wetenschappelijk onderbouwing werd gevonden. Hierbij werd vooral beroep gedaan op het kwalitatief onderzoek van de WHO (2007).
Verder was het van belang dat de antwoordmogelijkheden van de verschillende indicatoren gelijkaardig zijn zodat eenzelfde berekening kan worden toegepast. Voor meer info rond de berekening zie ‘Berekening van de indicatoren, domeinen en de totale leeftijdsvriendelijkheidscore’.
Finaal was het ook aangewezen om het aantal indicatoren te beperken in aantal om zo bij te dragen aan de werkbaarheid van de tool. Daarnaast zorgt een te groot aantal indicatoren ervoor dat het bij de berekening van een gemiddelde domeinscore en een gemiddelde leeftijdsvriendelijkheidsscore niet meer duidelijk is welke indicator nu aan de basis ligt van een bepaalde score.
Volgende indicatoren werden weerhouden:
| DOMEINEN | TOELICHTING INDICATOREN |
|---|---|
| Publieke ruimte en gebouwen | |
| Tevredenheid groen 3 categorieën | Ben je tevreden over de voorzieningen in jouw gemeente/stad? Natuur- en groenvoorzieningen (parken, bossen, weilanden, bomen, ...). |
| Voldoende groen buurt 3 categorieën | Ben je het met onderstaande uitspraken over jouw buurt eens? Er is voldoende groen (bomen, gras, groenperken, weilanden, bos, parken, ...) in mijn buurt. |
| Voetpaden in goede staat 3 categorieën | Ben je het met onderstaande uitspraken over jouw gemeente/buurt eens? De voetpaden zijn in goede staat in mijn gemeente/buurt. |
| Fietspaden in goede staat 3 categorieën | Ben je het met onderstaande uitspraken over jouw gemeente/buurt eens? De fietsinfrastructuur (fietspaden, fietsstraten,...) is in goede staat in mijn gemeente/buurt. |
| Straten in goede staat 3 categorieën | Ben je het met onderstaande uitspraken over jouw gemeente/buurt eens? De straten en pleinen zijn in goede staat in mijn gemeente/buurt. |
| Onveiligheidsgevoel gemeente/stad in 3 categorieën | Gebeurt het dat je je onveilig voelt in … je gemeente/stad? Antwoordmogelijkheden: |
| Mobiliteit en transport | |
| voldoende openbaar vervoer 3 categorieën | Er rijdt voldoende openbaar vervoer (bus, tram, metro, ...) in mijn buurt. |
| parkeerplaatsen 3 categorieën | Er zijn voldoende parkeerplaatsen voor bewoners in mijn buurt. |
| veilig fietsen 3 categorieën | Het is veilig om te fietsen in mijn gemeente/buurt. |
| deelsystemen 3 categorieën | Er zijn voldoende deelsystemen (auto, fiets,...) in de gemeente/stad |
| Voldoende autoluwe zones | Ben je het met onderstaande uitspraken over jouw gemeente eens? Er zijn voldoende autoluwe en autovrije zones in de gemeente/stad |
| Wonen | |
| Betalingsmoeilijkheden Huishuur/lening voor de woning | Is het gedurende het afgelopen jaar voorgekomen dat jij of een andere persoon van het gezin één of meer rekeningen niet (op tijd) kon betalen om financiële redenen (dus niet vergeten)? Huishuur / afbetaling woning (terugbetaling lening) |
| Tevredenheid woning in 3 categorieën | Ben je tevreden met… de woning waarin je momenteel woont? |
| internet | Heb je in je woning... internetaansluiting? |
| Betalingsmoeilijkheden Internet/telefonie/televisie | Is het gedurende het afgelopen jaar voorgekomen dat jij of een andere persoon van het gezin één of meer rekeningen niet (op tijd) kon betalen om financiële redenen (dus niet vergeten)? |
| Betalingsmoeilijkheden energie en water | Is het gedurende het afgelopen jaar voorgekomen dat jij of een andere persoon van het gezin één of meer rekeningen niet (op tijd) kon betalen om financiële redenen (dus niet vergeten)? Rekening van elektriciteit / water / gas / stookolie. |
| Socio-culturele participatie | |
| Buurtactiviteiten | Heb je de voorbije 12 maanden deelgenomen aan een buurtactiviteit (bijvoorbeeld buurtfeest, wandeltocht, BBQ met buren, schoonmaakactie)? |
| Tevredenheid cultuur in 3 categorieën | Ben je tevreden over de voorzieningen in jouw gemeente/stad? Culturele voorzieningen (museum, plek waar culturele activiteiten plaatsvinden zoals film, toneel, concert, muziek, ...). |
| Tevredenheid sport in 3 categorieën | Ben je tevreden over de voorzieningen in jouw gemeente/stad? Sportvoorzieningen (sporthal, sportzaal, voetbalvelden, atletiekpiste, mountainbikeroutes, ...). |
| Tevredenheid uitgaansgelegenheden in 3 categorieën | Ben je tevreden over de voorzieningen in jouw gemeente/stad? Uitgaansgelegenheden (cafés, danscafés, dancings, terrassen, …) |
| Activiteiten ouderen/senioren in 3 categorieën | Ben je het met onderstaande uitspraken over jouw gemeente/buurt eens? Er zijn voldoende activiteiten voor ouderen / gepensioneerden in mijn buurt/gemeente. |
| Respect en sociale inclusie | |
| graag wonen in 3 categorieën | Ben je het met onderstaande uitspraken over jouw gemeente/ stad eens? Met gemeente/stad bedoelen we de gemeente/de stad, inclusief de deelgemeenten. Ik woon graag in mijn gemeente/stad. |
| contact buren | Ben je het met onderstaande uitspraken over jouw buurt eens? Mensen in mijn buurt zijn te vertrouwen. Ik voel mij thuis bij de mensen die in deze buurt wonen. Ik heb veel contact met de mensen in mijn buurt. Mensen in mijn buurt willen hun buren helpen. |
| buren helpen | Ben je het met onderstaande uitspraken over jouw buurt eens? Mensen in mijn buurt zijn te vertrouwen. Ik voel mij thuis bij de mensen die in deze buurt wonen. Ik heb veel contact met de mensen in mijn buurt. Mensen in mijn buurt willen hun buren helpen. |
| Aangenaam praten buurt 3 categorieën | Ben je het met onderstaande uitspraken over jouw buurt eens? Het is aangenaam om met mensen te praten in mijn buurt. |
| ontmoetingsplekken buurt 3 categorieën | Ben je het met onderstaande uitspraken over jouw buurt eens? Er zijn voldoende ontmoetingsplaatsen (buurthuis, feestzaal, dienstencentrum, plein, ...) in mijn buurt. |
| thuisvoelen buurt 3 categorieën | Ben je het met onderstaande uitspraken over jouw buurt eens? Ik voel me thuis in mijn buurt. |
| Maatschappelijke participatie | |
| actief bewonersgroep | Maak je deel uit van een bewonersgroep die invloed probeert uit te oefenen op het stedelijk beleid? Bewonersgroepen zijn onder meer actiegroepen, buurtcomités, milieugroepen, dekenijen, cultuurgroepen, … |
| voldoende consultatie inwoners bij veranderingen | Ben je het met onderstaande uitspraken eens? Het gemeente-/stadsbestuur doet voldoende inspanningen om bewoners bij veranderingen in hun buurt te betrekken. Ik ben tevreden over de wijze waarop het gemeente-/stadsbestuur met mijn vragen omspringt. |
| vrijwilligerswerk | Doe je momenteel op regelmatige basis vrijwilligerswerk? |
| Communicatie en informatie | |
| communicatie gemeentebestuur | Ben je het met onderstaande uitspraken eens? De communicatie van het gemeente-/stadsbestuur is duidelijk en begrijpbaar. |
| digitale dienstverlening | Ben je het met onderstaande uitspraken eens? Ik ben tevreden over de digitale dienstverlening in mijn gemeente/stad |
| Informatie bewoners | Ben je het met onderstaande uitspraken eens? Ik krijg voldoende informatie over de activiteiten in mijn gemeente (bijv. voor cultuur, sport, evenementen, …). Ik krijg voldoende informatie over de voorzieningen in mijn gemeente (bijv. voor zorg, opvang, onderwijs, …). Ik krijg voldoende informatie over nieuwe ingrepen en plannen in mijn gemeente (bijv. nieuwe buurtinrichting, mobiliteitsplannen, …). Ik krijg voldoende informatie over de beslissingen van het gemeentebestuur. |
| informatie activiteiten gemeente/stad | Ben je het met onderstaande uitspraken eens? Ik krijg voldoende informatie over de activiteiten in mijn gemeente/stad (bijv. voor cultuur, sport, evenementen, …). |
| Gezondheid en zorg | |
| betalingsmoeilijkheden gezondheidszorg | Is het gedurende het afgelopen jaar voorgekomen dat jij of een andere persoon van het gezin één of meer rekeningen niet (op tijd) kon betalen om financiële redenen (dus niet vergeten)? |
| Tevredenheid gezondheidsvoorzieningen 3 categorieën | Ben je tevreden over de voorzieningen in jouw gemeente/stad? Gezondheidsvoorzieningen (huisarts, tandarts, apotheker, ziekenfonds, …). |
| Tevredenheid oudervoorzieningen in 3 categorieën | Ben je tevreden over de voorzieningen in jouw gemeente/stad? Ouderenvoorzieningen (ontmoetingscentrum, serviceflat, lokaal dienstencentrum,...) |
| Voldoende huisartsen in 3 categorieën | Ben je het met onderstaande uitspraken over jouw buurt eens? Er zijn voldoende huisartsen in de buurt. |
| EXTRA | TOELICHTING INDICATOREN |
|---|---|
| Vertrouwen het gemeentebestuur van je eigen gemeente | Heb je vertrouwen in het gemeente-/stadsbestuur? |
| Actief bewegen 4 categorieën | Geef aan hoe vaak je … 30 minuten wandelt, stapt of fietst. |
| Geluksgevoel | Alles bij elkaar genomen, zou je zeggen dat je gelukkig bent? |
| gezondheid in het algemeen 3 categorieën | Hoe is je gezondheid in het algemeen? |
| mantelzorg geven | Zorg jij minstens één keer per maand voor zieke, oudere familieleden, mensen met een beperking, buren, vrienden of voor de opvang van kinderen? |
| mantelzorg krijgen | Heb jij of iemand van het gezin de afgelopen maand zelf een beroep gedaan op familieleden, kennissen of buren bij ziekte of wanneer er zorg nodig was? |
Berekening van de indicatoren, domeinen en de totale scores.
Het algemeen principe bij de berekening en interpretatie van de score per indicator, domein of totale leeftijdsvriendelijkheidsscore is hoe hoger de score, hoe beter (hoe leeftijdsvriendelijker).
Voor indicatoren werd gekozen om een gewogen gemiddelde te berekenen waarbij positieve antwoorden sterk doorwegen ten opzichte van de neutrale antwoorden en waarbij negatieve antwoorden ook meegenomen worden in de berekening.
Voor indicatoren met drie antwoordmogelijkheden werd volgende scoring toegepast.
Een positief antwoord wordt vermenigvuldigd met 3, een neutraal antwoord krijgt de score 0 en een negatief antwoord wordt met -1 vermenigvuldigd.
Formule: Gewogen gemiddelde indicator (in %)
npos x (3) + nneutraal x (0) + nneg x (-1)
(npos + nneutraal + nneg) x 3
x 100
Voorbeeld: Ben je tevreden met de oudervoorzieningen in de gemeente? 85% tevreden, 5% neutraal, 10% ontevreden → (85x3) +(5x0) + (10x-1) / (85 + 5 + 10) x 100 = 82%
| Antwoordmogelijkheden | Score |
|---|---|
| Oneens / Neutraal / Eens | -1 / 0 / 3 |
| Vaak of altijd / Neutraal / Nooit | -1 / 0 / 3 |
| Ontevreden / Neutraal / Tevreden | -1 / 0 / 3 |
| Neen / Nee, niet georganiseerd / Ja | -1 / 0 / 3 |
Aan indicatoren met twee antwoordmogelijkheden (ja/ nee) werden geen gewichten toegekend en werd het percentage gerapporteerd van het positief antwoord, voorbeeld: Heb je internetaansluiting in huis? Ja = 95% nee= 5% → hier wordt 95% gerapporteerd en meegenomen in het gewogen gemiddelde van het domein
Heeft u betalingsmoeilijkheden? Ja = 85%, nee= 15% → hier wordt 15% gerapporteerd en meegenomen in het gewogen gemiddelde van het domein.
Zo werd voor elke indicator een gewogen gemiddelde berekend. In een volgende stap werd een gemiddelde score per domein berekend op basis van de gewogen gemiddeldes van de indicatoren.
Een laatste stap hield de berekening in van een globale leeftijdsvriendelijkheidsscore voor een stad of gemeente door het gemiddelde te nemen van alle domeinscores.
In de monitor is de data beschikbaar op indicatorniveau, domeinniveau en globaal niveau met een totale leeftijdsvriendelijkheidsscore.
Zo kan een lokale overheid bij een minder goede score op domeinniveau bij de indicatoren kijken, welke indicator(en) hiervoor verantwoordelijk is (zijn) om zo concrete acties op maat uit te stippelen.
De scores kregen ook een kleurcode mee naargelang het resultaat als hulpmiddel voor lokale overheden bij het bepalen van prioriteiten.
Groen: >70-100
Geel: 50-70
Rood: <50
Hoe aan de slag met de LVM.
De leeftijdsvriendelijkheids-monitor wil een hulpmiddel zijn voor lokale besturen om te werken rond leeftijdsvriendelijkheid in de gemeenten.
De monitor maakt gebruik van data (enkel leeftijdsgroep 65 plus) van de Gemeente- en Stadmonitor die driejaarlijks wordt verzameld wat lokale overheden in staat stelt hun huidige situatie in kaart te brengen en hun eigen evolutie te monitoren.
De leeftijdsvriendelijkheids-monitor is een hulpmiddel en maakt deel uit van een ruimer traject om rond leeftijdsvriendelijkheid te werken waarbij het opstellen van een actieplan en het organiseren van participatieve trajecten met 65 plussers uit de gemeente (vb bevragingen, knelpuntwandeling,…) twee cruciale elementen zijn.
Naast de leeftijdsvriendelijkheids-monitor waarbij een totale leeftijdsvriendelijkheidsscore wordt berekend en per domein een score wordt verkregen, wordt ook een toolkit aangereikt met concrete tips en inspirerende voorbeelden van hoe andere steden en/of gemeenten aan leeftijdsvriendelijkheid hebben gewerkt. Deze toolkit kan door de lokale overheden aangewend worden om het actieplan vorm te geven.
Finaal kan een lokale overheid ook een rapport genereren waarin de scores van de leeftijdsvriendelijkheids-monitor worden weergegeven een concrete tips en inspirerende voorbeelden gekoppeld aan domeinen en indicatoren die minder goed scoren worden opgelijst.
Waarom inzetten op een leeftijdsvriendelijke stad of gemeente?
Alle steden en gemeenten zullen of worden reeds geconfronteerd met een ouder wordende bevolking. De vergrijzing neemt wereldwijd toe en ook in Vlaanderen stijgen de vergrijzingspercentages van rond de 20% met uitschieter tot in de 30% en 40% in de kustgemeenten.
Daarnaast is er ook een sterke evolutie naar meer vermaatschappelijking van de zorg. Die beweging zet in op deïnstitutionalisering en wil ouderen stimuleren om zo lang mogelijk thuis in hun eigen omgeving te blijven. Dit vergt ook aanpassingen aan de omgeving. Lokale overheden staan voor de uitdaging om de omgeving zo in te richten en aan te passen dat het voldoet aan de (fysieke en sociale) noden van de ouder wordende bevolking. Voetpaden zijn niet altijd toegankelijk voor een rolstoel; handelszaken, zorgdiensten en ontspanningsmogelijkheden dienen nabij te zijn; voldoende zitbanken stimuleren het wandelen en het sociaal contact.
Leeftijdsvriendelijke omgevingen bevorderen gezond en actief ouder worden. Ze stellen ouderen in staat om op een veilige manier oud te worden in hun eigen omgeving. Op die manier kunnen ouderen bijdragen aan hun buurt en behouden ze hun autonomie, gezondheid en waardigheid (WHO, 2007).
Elk lokaal bestuur staat voor de uitdaging om een adequaat beleid te voeren voor alle inwoners. Leeftijdsvriendelijkheid heeft de focus op gezond en actief ouder worden, maar komt ten goede aan alle inwoners van een gemeente. Het concept ‘8-80 cities’ stelt dat ingrepen in het publieke domein die goed zijn voor een 8-jarige en een 80-jarige, goed zijn voor iedereen.
Een leeftijdsvriendelijke stad is goed voor mensen van alle leeftijden, het werk drempels in alle domeinen weg.
Een leeftijdsvriendelijke stad zet in op de mogelijkheden ipv de beperkingen.
Een leeftijdsvriendelijke stad is er voor alle leeftijden.
Wat is leeftijds-vriendelijkheid?
Het is belangrijk om een duidelijke definitie te hebben van wat een leeftijdsvriendelijke stad is. De WHO (2007) hanteert de volgende begripsbepaling: ‘An age-friendly city encourages active ageing by optimizing opportunities for health, participation and security in order to enhance quality of life as people age’.
Een leeftijdsvriendelijke stad of gemeente is dus een stad of gemeente die actief ouder worden stimuleert door de mogelijkheden voor gezondheid, participatie en veiligheid optimaliseert om zo de levenskwaliteit van te verbeteren van mensen die ouder worden (WHO, 2007). De WHO identificeert dus drie pijlers van Active Ageing:
→ Gezondheid: Men moet zorgen voor een hogere kwaliteit van leven met behoud van gezondheid en zelfredzaamheid, zodat er minder behoefte is aan medische behandelingen en zorg. Hierbij ligt de focus op de beperking van risicofactoren voor chronische ziekten en functionele achteruitgang. Voor zorgbehoevenden moet er toegang zijn tot een gevarieerd aanbod van zorg- en sociale voorzieningen.
→ Participatie: Het is de bedoeling dat mensen een toegevoegde waarde aan de samenleving blijven leveren, zowel met betaalde als onbetaalde taken. De arbeidsmarkt, onderwijs, zorg- en sociaal beleid moeten mensen steunen in deze participatie. Dit moet gebeuren met aandacht voor de eigen capaciteiten, voorkeuren, benodigdheden en rechten van ouderen.
→ Veiligheid: De sociale, financiële en fysieke veiligheidsbehoeften en rechten van mensen moeten, ook als zij ouder zijn, worden gewaarborgd. Zij moeten zich veilig, waardig en verzorgd blijven voelen, ook als zij niet meer voor hun eigen veiligheid kunnen zorgen. Het (lokale) netwerk rondom deze ouderen moet in deze veiligheidstaken worden ondersteund.
Belangrijk is dat een leeftijdsvriendelijke stad zijn structuren en diensten aanpast om zo toegankelijk en inclusief te zijn voor ouderen, met elk hun specifieke noden en mogelijkheden (WHO, 2007).
Een leeftijdsvriendelijke stad stelt mensen in staat om actief ouder te worden door aandacht te hebben voor volgende zaken:
- Erkennen van de capaciteiten en mogelijkheden van oudere mensen
- Anticiperen op noden van ouderen
- Respecteren van de beslissingen en levensstijlkeuzes
- Beschermen van de meest kwetsbaren
- Bevorderen van de inclusie en deelname aan alle aspecten van het buurtleven (WHO, 2007).
Een leeftijdsvriendelijke stad of gemeente vertrekt vanuit de sterktes van ouderen. Ouderen vervullen belangrijke rollen in de maatschappij, ze zijn actief als vrijwilliger, in het verenigingsleven, zorgen voor kleinkinderen, zijn mantelzorger, ondernemen, … (Coddens, 2020).
De noden van ouderen situeren zich op alle levensdomeinen en het is dus belangrijk om deze holistisch te benaderen. De WHO heeft acht domeinen van een leeftijdsvriendelijke stad of gemeente gedefinieerd (WHO, 2007):
Publieke ruimte en gebouwen:
- Groene ruimtes, parken
- Netheid, geen lawaaihinder, geurhinder
- Urban planning
- Voetpaden, wandelpaden, oversteekplaatsen
- Rustplaatsen
- Veiligheid
Mobiliteit en transport:
- Toegankelijk en betaalbaar openbaar vervoer
- Veiligheid van openbaar vervoer
- Staat van de weg
- Aanwezigheid zwaar verkeer
- Straatverlichting
- Parkeerplaatsen bij winkels e.d.
- Duurzame mobiliteit
Wonen:
- Betaalbaarheid van woning
- Kostprijs aangepaste woningen voor ouderen
- Nabijheid sociale en gezondheidsvoorzieningen
Socio-culturele participatie:
- Deelname aan vrije tijd, sociale en culturele act.
- Kostprijs van de activiteiten
- Informeren rond aanbod van de verschillende act.
- Intergenerationele activiteiten
Respect en sociale inclusie:
- Ageism, positieve beeldvorming
Maatschappelijke participatie:
- Vrijwilligerswerk
- Betaald werk
- Betrokken bij politiek proces, civil participation
- Navormingen en bijscholingen
Communicatie en informatie:
- Informeren over verschillende activiteiten
- Informeren over beleid belangrijk voor de doelgroep
- Training digital skills
- Betaalbare toegang tot PC
Gezondheid en zorg:
- Toegankelijke en betaalbare gezondheidszorg
- Toegankelijke en betaalbare gemeenschapsdiensten
- Educatie over gezondheidszorgsysteem (preventief, geriatrisch, ziekenhuis, dagcentra,)
- WZC, revalidatie, palliatieve afdeling
- Gezondheid en leefstijl
Meer info zie: “World Health Organisation (2007) Global age-friendly cities: a guide”.